Zmiany w zasiłkach ZUS od 26 kwietnia 2023

26 kwietnia 2023 roku wprowadzono nowelizację przepisów Kodeksu Pracy. Pracownicy mogą liczyć na dłuższy urlop rodzicielski oraz dodatkowy urlop opiekuńczy. Ze względu na charakter zmian, mają one wpływ także na zasiłek macierzyński, chorobowy, opiekuńczy oraz świadczenie rehabilitacyjne ZUS. Sprawdź najnowsze zasady przyznawania świadczeń ZUS po 26 kwietnia 2023.

Zmiany w Kodeksie Pracy 2023

Od 26 kwietnia 2023 roku wchodzą w życie nowe przepisy Kodeksu Pracy. Celem wprowadzonych zmian jest między innymi umożliwienie rodzicom równomiernego podziału obowiązków opiekuńczych. Efektem takich założeń jest między innymi wydłużenie urlopu rodzicielskiego. Powstaje również prawo do wykorzystania większej liczby dni na urlop opiekuńczy. Zmiany w kodeksie pracy mają bezpośredni wpływ na świadczenia przyznawane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Zasiłek macierzyński od 26 kwietnia 2023

Do 26 kwietnia rodzicom przysługiwały 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka oraz 34 tygodnie w przypadku ciąży mnogiej. Nowe przepisy wydłużają czas urlopu rodzicielskiego w zależności od indywidualnej sytuacji rodziców. Znaczenie ma liczba urodzonych dzieci w czasie jednego porodu lub liczba dzieci przyjętych na wychowanie.

Dłuższy urlop macierzyński po porodzie lub przyjęciu na wychowanie

W czasie urlopu macierzyńskiego, rodzice mają prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego ZUS. Wraz z wydłużeniem czasu trwania urlopu macierzyńskiego, zasiłek również będzie wypłacany odpowiednio dłużej. Na czas trwania urlopu ma wpływ przede wszystkim liczba dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych na wychowanie:

• 41 tygodni urlopu macierzyńskiego – jedno dziecko urodzone przy jednym porodzie lub przyjęte na wychowanie,
• 43 tygodnie urlopu macierzyńskiego – więcej niż jedno dziecko urodzone przy jednym porodzie lub przyjęte na wychowanie,
• 38 tygodni urlopu macierzyńskiego – gdy niezawodowa rodzina zastępcza przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 (lub do lat 10, gdy dziecko ma odroczony obowiązek szkolny) lub gdy osoba ubezpieczona w ZUS przyjmie na wychowanie dziecko do lat 14 i złoży wniosek w sprawie przysposobienia dziecka.

Dłuższy urlop macierzyński po porodzie lub przyjęciu na wychowanie dziecka mającego zaświadczenie, o którym mowa w ustawie “Za życiem”

Dzieci, u których stwierdzono ciężkie lub nieodwracalne upośledzeniu powstałe w okresie prenatalnym otrzymują specjalne zaświadczenie na podstawie ustawy “Za życiem”. Zaświadczenie wystawia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, który posiada do tego odpowiednie uprawnienia. Składając wniosek o zasiłek macierzyński, dołączenie oświadczenia o posiadaniu przez dziecka wspomnianego zaświadczenia, wydłuża czas trwania urlopu rodzicielskiego i wypłacania zasiłku macierzyńskiego:

• 65 tygodni urlopu macierzyńskiego – jedno dziecko posiadające zaświadczenie, o którym mowa w ustawie “Za życiem” urodzone przy jednym porodzie lub przyjęte na wychowanie,
• 67 tygodni urlopu macierzyńskiego – więcej niż jedno dziecko posiadające zaświadczenie, o którym mowa w ustawie “Za życiem” urodzone przy jednym porodzie lub przyjęte na wychowanie,
• 62 tygodnie urlopu macierzyńskiego – gdy niezawodowa rodzina zastępcza przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 (lub do lat 10, gdy dziecko ma odroczony obowiązek szkolny) lub gdy osoba ubezpieczona w ZUS przyjmie na wychowanie dziecko do lat 14 i złoży wniosek w sprawie przysposobienia dziecka.

Każdy rodzic ma prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, które nie mogą zostać przekazane drugiemu rodzicowi. Jeśli którekolwiek z rodziców skorzysta z urlopu rodzicielskiego przez co najmniej 9 tygodni, uważa się, że wykorzystał cały wymieniony wymiar urlopu. Pozostały czas urlopu rodzicielskiego można podzielić między rodziców, ale dodatkowe 9 tygodni może wykorzystać tylko jeden z nich. Przykładowo, jeśli matka skorzysta z 32 tygodni urlopu, to ojciec może skorzystać z dodatkowych 9 tygodni urlopu. Jeśli rodzice podzielą urlop, na przykład matka skorzysta z 21 tygodni urlopu, to ojcu przysługuje 20 tygodni.

Nowa wysokość zasiłku macierzyńskiego 2023

Chcąc otrzymać zasiłek macierzyński 2023 za cały okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (tzw. długi wniosek), należy złożyć wniosek do 21 dni po porodzie lub przyjęciu dziecka na wychowanie. W takim przypadku zasiłek będzie wynosił 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Należy jednak pamiętać, że wniosek ten nie dotyczy 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego rodzica, za które zasiłek wyniesie zawsze 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Jeśli nie zostanie wykorzystany żaden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w ciągu pierwszego roku życia dziecka (na podstawie długiego wniosku), przysługuje jednorazowe wyrównanie zasiłku do 100% podstawy wymiaru zasiłku. Aby otrzymać jednorazowe wyrównanie, należy złożyć wniosek. W takim przypadku zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Zasady wypłacania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego może być jednorazowy lub podzielony na maksymalnie 5 dowolnych części. Ostatnia część urlopu powinna przypadać najpóźniej do końca roku, w którym dziecko skończy 6 lat (a w przypadku dziecka przyjętego na wychowanie odpowiednio 7, 10 i 14 lat).

Nowa wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego

Nowe przepisy zmieniają również wysokość zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego. Ubezpieczony ojciec dziecka ma prawo do 2 tygodni zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego. Skraca się jednak okres, w którym można z niego skorzystać. Aby zasiłek macierzyński za okres urlopu ojcowskiego został wypłacony, trzeba go wykorzystać przed:

• dniem, w którym dziecko skończy 12 miesięcy, lub
• dniem, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie później niż w dniu, w którym dziecko skończy 14 lat.

Okres przejściowy dla osób pobierających zasiłek macierzyński

Nowe wnioski o zasiłek macierzyński 2023

Aby otrzymywać zasiłek macierzyński, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku. Ze względu na zmianę przepisów, zmieniają się formularze dotyczące zasiłku macierzyńskiego:

• ZUR,
• ZAM,
• Z-15b,
• ZAS-24,
• Z-3a,
• ZAS-55,
• Znp-7.

Nowe wzory formularzy dostępne są na oficjalnej stronie ZUS od 26 kwietnia 2023. Na Platformie Usług Elektronicznych pojawią się w maju 2023 roku.

Zasiłek chorobowy po 26 kwietnia 2023

Poza wydłużeniem urlopu rodzicielskiego, powstało również prawo do ubiegania się o dodatkowe dni urlopu opiekuńczego. Od 26 kwietnia pracownicy zyskują dodatkowe 5 dni w ciągu roku kalendarzowego na opiekę nad dzieckiem lub członkiem rodziny. Po zmianie przepisów, za okres niezdolności do pracy w czasie urlopu opiekuńczego nie można ubiegać się o zasiłek chorobowy. Nowe zasady uniemożliwiają również pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku opiekuńczego za dni wykorzystane w ramach urlopu opiekuńczego.

Podstawa prawna dotycząca zmian w zasiłkach ZUS 2023

1. Ustawa z dnia 9 marca 2023 roku o zmianie ustawy – Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2023 roku poz. 641,
2. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz.U. z 2022 roku poz. 1732, z późniejszymi zmianami
3. Ustawa z dnia z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy, Dz.U. z 2022 roku poz. 1510, z późniejszymi zmianami
4. Ustawa z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, Dz.U. z 2020 roku poz. 1329, z późniejszymi zmianami

Źródła:

Opracowanie na podstawie artykułu: Zmiany w zasiłkach od 26 kwietnia 2023 roku, https://www.zus.pl/-/zmiany-w-zasi%C5%82kach-od-26-kwietnia-2023-roku?redirect=%2Fbaza-wiedzy%2Fbiezace-wyjasnienia-komorek-merytorycznych%2Fswiadczenia