Wcześniejsza emerytura ZUS
Aktualizacja 1 września 2022
W jakiej sytuacji możemy przejść na wcześniejszą emeryturę? Jaką dokumentację należy przedstawić? Które wymagania oraz warunki należy spełnić by skorzystać z wczesnej emerytury? Na szereg tych oraz innych pytań otrzymasz opracowane odpowiedzi w poniższym artykule.
Czym jest wcześniejsza emerytura ZUS?
Przejście na wcześniejszą emeryturę jest niczym innym jak świadczeniem, które wypłacane jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego, jednak tylko w określonych przypadkach. Jest ono przekazywane comiesięcznie, przysługuje ubezpieczonemu, który rozwiązał stosunek pracy. Stosunek pracy podlega regulacjom, które zawarte są w Kodeksie pracy lub w Kodeksie cywilnym, które określają wzajemna prawa i obowiązki stron. Aktualnie pełny wiek który upoważniający do otrzymania takiego świadczenia wcześniejszej emerytury wynosi odpowiednio 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.
Podstawowymi i pierwszorzędnymi czynnościami jakie interesant powinien wykonać w tej sprawie, jest złożenie wniosku o przyznanie świadczenia emerytalnego do jednostki ZUS. Nie jest wymagane aby była to jednostka z miejsca zamieszkania interesanta jednak przekazanie wniosku do odpowiedniej jednostki lokalnej ZUS może znacznie przyspieszyć cały proces rozpatrywania wniosku. Interesant może to zrobić na kilka sposobów:
- w formie pisemnej i wysłać pocztą
- za pośrednictwem platformy e-usług, Platforma Usług Elektronicznych (PUE)
- przekazaniem ustnie do wiadomości bądź też drogą elektroniczną – w takim przypadku wymagany jest profil zaufany lub bezpieczny podpis elektroniczny
Odpowiedni formularz do wniosku można otrzymać w punkcie informacyjnym, w sali obsługi klientów oraz w każdej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wymagane formularze, można również przejrzeć na stronie internetowej poniżej:
https://www.zus.pl/ustalanie-uprawnien-do-swiadczen
Wcześniejsza emerytura – kiedy przysługuje i na jakich zasadach?
Istnieje określana grupa wykonywania zawodów przez które zwiększa się naturalny proces przyspieszenia zmniejszania sił zatrudnionego pracownika które to jest spowodowane przez panujące czynniki zewnętrzne oraz inne procesy, które występują w środowisku pracy.
Żeby interesantowi przysługiwało prawo do świadczenia wcześniejszej emerytury, okres zatrudnienia w szczególnych warunkach bądź pracy w szczególnym charakterze tej osoby musi trwać minimum 15 lat w przypadku kobiet do osiągnięcia przez nie 55 lat i w przypadku mężczyzn do okresu osiągnięcia przez nich 60 lat. Poniżej przedstawiona jest lista większości zawodów które się zaliczają do tej grupy:
- wykonywane prace przy przetwórstwie azbestu, produkcji ołowiu i kadmu,
- w łączności,
- w transporcie,
- w hutnictwie
- w przemyśle metalowym,
- w górnictwie,
- w energetyce,
- w rolnictwie,
- w służbie zdrowia,
- w przemyśle rolno-spożywczym,
- w opiece społecznej,
- w przemyśle drzewnym i papierniczym,
- w zakładach chemicznych,
- prace na statkach żeglugi powietrznej i w portach morskich,
- w hutnictwie,
- wykonywane przez dziennikarzy pod warunkiem objęcia ich układem zbiorowym dziennikarzy,
- w przemyśle poligraficznym,
- Pracę w instytucji Najwyższej Izbie Kontroli (NIK) w tym również pracowników zatrudnionych przez organy kontroli państwowej oraz administracji celnej,
- nauczycieli, wychowawców oraz innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. czyli Karta Nauczyciela,
- żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Wywiadu i Kontrwywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Celnej, Granicznej i Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej, jeżeli nie spełniają warunków lub utracili prawo do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób.
Pracodawca potwierdza czy zatrudnienie osoby jest pracą w warunkach szczególnych lub w charakterze szczególnym, poprzez dokonanie odpowiedniego wpisu w dokumencie świadectwa pracy. Zawód, który jest pełniony podczas warunków szczególnych lub w charakterze szczególnym musi spełniać kryteria zgodne z wykazem A i B, które znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w kwestii wieku emerytalnego wszystkich pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych, albo charakterze szczególnym pracy.
Emerytura wcześniejsza ZUS dotyczy osób, które urodziły się po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., i pracowały w charakterze szczególnym wykonywanej pracy lub w warunkach szczególnych, a na dzień 31 grudnia 2008 r., spełniły poniższe warunki:
- osiągnęła wiek który uprawnia do świadczenia emerytalnego,
- posiada udokumentowany wymagany staż pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze — może się różnić w zależności od rodzaju pracy,
- Nie jest członkiem (OFE) lub złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych
- na swoim rachunku OFE za pośrednictwem ZUS na dochody budżetu państwa
- posiada udokumentowane okresy nieskładkowe i składkowe, które wynoszą 25 lat dla mężczyzn oraz 20 lat dla kobiet,
Pracę w warunkach szczególnych lub charakterze szczególnym precyzuje artykuł 32 ust.1 ustawy mówiącej o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. Jest nią praca:
- o znacznej uciążliwości,
- o wysokiej szkodliwości dla zdrowia,
- wymagająca wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia,
Ile wynosi wiek, który uprawnia do przejścia na emeryturę z tytułu pracy w warunkach albo charakterze szczególnym?
- Minimum okres lat 15 zatrudnienia na kolei, dla osób w wieku: 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn. Okres zatrudnienia na kolei to okres pozostawania w stosunku zatrudnienia w kolejowych jednostkach organizacyjnych, w których czasie pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: macierzyński, opiekuńczy lub chorobowy.
- Minimum okres 15 lat zatrudnienia w warunkach szczególnych wymienionej w wykazie,
a dla osób w wieku: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. - artysta chóru, komik cyrkowy, żongler aktor teatru lalek: 50 lat (kobieta) i 55 lat (mężczyzna), aktorka, dyrygentka – 55 lat
- muzyk grający na instrumentach klawiszowych, perkusyjnych oraz smyczkowych, operator obrazu filmowego, fotografik: 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna),
- Solista wokalista, muzyk grający na instrumentach z kategorii dętych, treser zwierząt drapieżnych: 45 lat (kobieta) i 50 lat (mężczyzna)
W celu ustalenia uprawnień osoby w wieku 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna) za zatrudnionych w szczególnym charakterze uważa się również:
- pracowników organów kontroli państwowej,
- pracowników organów administracji celnej,
- nauczycieli, wychowawców lub innych pracowników pedagogicznych wykonujących pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
- Żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej, Służby Celnej oraz Państwowej Straży Pożarnej, gdy nie spełniają warunków lub utracili prawo do świadczeń określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób,
pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej. - Wiek wynoszący 10,15 lub 20 lat zależny od wykonywanej pracy na stanowisku pracy wymienionym w wykazie B rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, lub w szczególnym charakterze przy spełnieniu pozostałych warunków.
- Minimum okres 15 lat pracy dziennikarskiej dla osób w wieku: 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna). Dodatkowo wymagane jest osiągnięcie ww. wieku w czasie wykonywania pracy dziennikarskiej lub wykonywanie tej pracy w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę oraz objęcie zbiorowym układem pracy dziennikarzy,
- minimum 15 lat zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli dla osób w wieku: 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna). Dodatkowo wymagane jest osiągnięcie ww. wieku w czasie zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli,
- minimum 15 lat działalności twórczej lub artystycznej uprawnia do przejścia na emeryturę w wieku: tancerz, akrobata, gimnastyk, ekwilibrysta, kaskader: 40 lat (kobieta) i 45 lat (mężczyzna)
Emerytura dla osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną
Wiek emerytalny dla osób wykonujących działalność artystyczną lub twórczą wynosi:
- 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn w przypadku wykonywania zawodu tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera;
- 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn w przypadku wykonywania zawodu solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych;
- 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn wykonujących zawód muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych lub klawiszowych, a także operatora obrazu filmowego oraz fotografa.
Wcześniejsza emerytura należy się twórcom i artystom, którzy:
- Urodzili się po 1948 r.
- Nie są członkami OFE lub złożą wniosek o przekazanie środków na rzecz budżetu państwa,
- osiągnęli wiek emerytalny dla pracowników wykonujących działalność twórczą i artystyczną
- Do 1 stycznia 1999 r. osiągnęli wymagany staż wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.
Wcześniejsza emerytura przysługuje także, dla osób wykonujących działalność twórczą lub artystyczną należy się twórcom i artystom, którzy:
- urodzili się w latach 1949–1968
- Nie są członkami OFE lub złożą wniosek o przekazanie środków tam zgromadzonych na rzecz budżetu państwa.
- Osoby te do końca 2008 r. muszą osiągnąć wiek emerytalny wymagany dla pracowników wykonujących działalność twórczą i artystyczną
- muszą posiadać wymagany staż wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat działalności artystycznej lub twórczej.
Wcześniejsza emerytura górnicza ZUS
Emeryturę górniczą może uzyskać (Na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2006 r. – starych zasadach) osoba która:
- Urodziła się przed 1 stycznia 1969 r., a do 31 grudnia 2008 r. ukończyła 55 lat i posiada okres pracy górniczej lub równorzędnej wynoszący 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn – w tym co najmniej 5 lat pracy górniczej.
- Ukończyła 50 lat i posiada okres pracy górniczej, który łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy górniczej wynosi co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn – w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej.
Dodatkowym ważnym warunkiem, aby otrzymać emeryturę na starych zasadach, jest rezygnacja z członkostwa w OFE oraz rozwiązanie stosunku pracy. Emeryturę można także uzyskać bez względu na wiek, pod warunkiem urodzenia się przed 1 stycznia 1969 r. i do 31 grudnia 2008 r. posiadania co najmniej 25 lat pracy pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Dodatkowo należy nie być członkiem OFE i rozwiązać stosunek pracy.
Emeryturę górniczą mogą uzyskać (Na zasadach obowiązujących do 1 stycznia 2007 r. – nowych zasadach) osoby, które:
- Nie są członkiem OFE lub przekazały za pośrednictwem ZUS-u środki na rzecz budżetu państwa.
- Ukończenie wieku 55 lat oraz minimalny okres 20 lat pracy górniczej lub równorzędnej w przypadku kobiet, lub 25 lat w przypadku mężczyzn – w tym zawiera się okres 10 lat pracy górniczej.
- Ukończyli wiek 50 lat i mają minimum 20 lat pracy górniczej lub równorzędnej dla kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn – w tym co najmniej okres minimum 15 lat pracy górniczej.
Wcześniejszą Emeryturę górniczą można także uzyskać bez względu na wiek pod warunkiem zrezygnowania z OFE i posiadania co najmniej 25 lat pracy górniczej wykonywanej stale pod ziemią i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Emerytura przysługująca osobom z tytułu opieki nad dzieckiem
Na wcześniejszą emeryturę mogą liczyć osoby opiekujące się dzieckiem wymagającym stałej opieki, które :
- nie są członkiem (OFE) – w sytuacji gdy osoba urodziła się po roku 1948,
- osoba ta była ubezpieczona z tytułu stosunku pracy w okresie przed 1 stycznia 1999 r.,
- posiada okresy składkowe i nieskładkowe do dnia 31 grudnia 1998 r. (w przypadku kobiet jest to okres minimum 20 lat, natomiast u mężczyzn minimum 25 lat),
Kolejnym wymaganiem jest uwarunkowanie, że dziecko nad którym osoba sprawuje opiekę dzieckiem było niezdolne do samodzielnej egzystencji przed dniem 1 stycznia 1999 r. Dziecko musi być niezdolne do pracy od urodzenia bądź też być spowodowane przed ukończeniem wieku 18 lat. Niezdolność dziecka do samodzielnej egzystencji bez uwzględnienia chorobowego lub całkowita niezdolność do pracy przedstawionej w § 2 ust. 3 rozp. Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r.
- 2Udostępnienia
- 2
