Równość w Domu i Pracy: Korzyści dla Wszystkich – ZUS

26 kwietnia 2024 roku Polska świętuje rocznicę wprowadzenia dyrektywy work-life balance, która zakłada lepsze zbalansowanie życia zawodowego z obowiązkami rodzicielskimi. Jednym z przejawów zmian jest wzrost liczby ojców korzystających z urlopów rodzicielskich – w 2023 roku było to 19 tys. mężczyzn, co oznacza znaczący wzrost w porównaniu z 3,7 tys. w roku poprzednim. Mimo pozytywnej tendencji, to nadal tylko 7% uprawnionych ojców skorzystało z tej opcji.

Raport „Tata na rodzicielskim. Co liczby mówią o ojcostwie w Polsce”, przygotowany przez ZUS oraz Fundację Share the Care, rzuca światło na zaangażowanie pracujących rodziców w wychowanie dzieci. Wynika z niego, że to ciągle głównie matki są odpowiedzialne za opiekę nad potomstwem, co skutkuje długotrwałymi konsekwencjami finansowymi dla kobiet. Różnice w zarobkach pomiędzy kobietami i mężczyznami, w tym również wysokość wyplatanych świadczeń rodzicielskich, są wyraźnie zauważalne.

Badania wskazują na nierówności między płciami na rynku pracy oraz w opiece nad dziećmi. Dla przykładu, statystyki pokazują, że matki częściej niż ojcowie ponoszą tzw. “motherhood penalty”, czyli karę za macierzyństwo, manifestującą się niższymi zarobkami i emeryturami. To dowodzi, że opieka nad dziećmi to nie tylko kwestia prywatna, ale także czynnik wpływający na równość płci.

Nawet w przypadkach, gdy matki są głównymi żywicielami rodziny, to i tak to one przeważnie zajmują się dziećmi. Ten tradycyjny model rodziny jest występujący mimo deklarowanych przez Polaków preferencji dla partnerskich wzorców wychowania.

Dyrektywa work-life balance ma na celu nie tylko umożliwienie ojcom aktywnego uczestniczenia w opiece nad dziećmi, ale także wsparcie matek w budowaniu ich pozycji na rynku pracy. Gdy ojcowie wykorzystują urlopy rodzicielskie, mają szansę zrozumieć, jak wygląda codzienna opieka nad dzieckiem oraz jakie to ze sobą niesie wyzwania.

Praktyka innych krajów, jak na przykład Skandynawii, pokazuje, że nieprzenoszenie części urlopu rodzicielskiego może zachęcać ojców do większego zaangażowania w życie rodzinne. Islandzki model, gdzie ojcowie chętnie korzystają z przysługujących im praw, staje się wzorem do naśladowania.

Fundacja Share the Care wskazuje, że aby polityka urlopowania przynosiła efekty, potrzebna jest dalsza edukacja społeczeństwa, pracy nad postawami i organizacyjną kulturą, promując równość w podziale obowiązków rodzicielskich. Proponuje m.in. zwiększenie wysokości zasiłków, wprowadzenie zachęt finansowych, tworzenie rządowego portalu z jasnymi informacjami o prawach rodziców, pełną integrację ojców w edukację okołoporodową, a także zmianę podejścia mediów do problematyki rynku pracy i równości płci.

Przyszłość równości rodzicielskiej zależy od tego, jak skutecznie będziemy potrafili wprowadzić te zmiany w życie, kształtując nowe modele rodziny – równe, partnerskie i wspierające się nawzajem.