Kontrola ZUS na zwolnieniu lekarskim
Aktualizacja 8 września 2022
Kontrola zwolnienia lekarskiego przez ZUS ma na celu weryfikację prawidłowości wykorzystywania przyznanego chorobowego. Do tej pory takie uprawnienia posiadał jedynie pracodawca, jednak od 1 stycznia 2022 roku sam urząd zyskał możliwość przeprowadzania kontroli L4. W jaki sposób ZUS kontroluje zwolnienia lekarskie? Wiedząc że ZUS stosuje taką procedurę jak kontrola na L4 w jakich godzinach można spodziewać się inspekcji?
Czy ZUS przeprowadza kontrolę na zwolnieniu chorobowym?
Od 1 stycznia 2022 roku ZUS zyskał uprawnienia do przeprowadzania kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego. W pierwszym kwartale roku 2022 przeprowadzono już ponad sto tysięcy kontroli, których efektem było cofnięcie lub obniżenie świadczeń o łącznej wartości 42,6 milionów złotych. Kontroli może podlegać każde zwolnienie lekarskie, bez względu na ustalony przez lekarza okres czasu (choć największą uwagę urzędu zwracają najdłuższe terminy zwolnień).
Na czym polega kontrola L4 przez ZUS?
Jednym z obowiązków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Jak ZUS przeprowadza kontrolę chorobowego? Wyróżnia się dwie metody inspekcji urzędu: wyjazdowo lub z dokumentów.
Wyjazdowa kontrola ZUS na zwolnieniu lekarskim
Kontrola L4 w metodzie wyjazdowej polega na przeprowadzeniu osobistej wizyty w miejscu zamieszkania chorego przez uprawnionego pracownika ZUS (najczęściej lekarza orzecznika). Ponieważ pracownicy ZUS zostaną skierowani na adres podany lekarzowi jako aktualny, warto upewnić się, że chory będzie pod nim przebywać przez cały okres zwolnienia. Zmiana miejsca pobytu jest możliwa, ale należy poinformować o tym ZUS oraz pracodawcę w ciągu trzech dni. W przeciwnym wypadku, nieobecność chorego pod wskazanym adresem może stać się przyczyną odmowy prawa do wypłaty świadczeń chorobowych.
Kontrola ZUS z dokumentów na zwolnieniu lekarskim
W przypadku kontroli z dokumentów ZUS sprawdza chorobowe na podstawie danych pozyskanych z innych źródeł niż bezpośrednia wizyta w domu chorego. Zalicza się do nich między innymi informacje udzielone przez pracodawców czy inne osoby postronne. Przykładem może być sytuacja, w której chory udostępnił na mediach społecznościowych pewnego rodzaju dowód przebywania poza granicami kraju (w celach turystycznych), gdy zalecenie lekarza wskazywało na konieczność odpoczynku w domu. W czasie zwolnienia nie powinno się przeprowadzać także czynności remontowych.
Zdjęcie czy film z wyjazdu nie może stać się wystarczającym dowodem do utraty świadczeń, ale ZUS po otrzymaniu zawiadomienia może wszcząć postępowanie w sprawie ustalenia, dlaczego przyznano zwolnienie chorobowe. Dopiero po wykazaniu, że pracownik wykorzystał zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem, prawo do zasiłku zostanie cofnięte.
Kiedy ZUS może przyjść na kontrolę zwolnienia lekarskiego?
Inspekcja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może być przeprowadzona tylko w czasie trwania zwolnienia lekarskiego. Odpowiedź na pytanie w jakich godzinach kontroluje ZUS na L4 może nie być jednak jednoznaczna. Wprowadzone przepisy nie określają w jakich godzinach można spodziewać się inspekcji urzędu, ale kontrolę ZUS L4 przeprowadza się w godzinach pracy tej instytucji.
Kontrola ZUS w weekend
Przepisy regulujące kwestie kontroli L4 przez ZUS nie wykluczają możliwości przeprowadzenia inspekcji także w weekend. Kontrola ZUS w sobotę czy niedzielę teoretycznie może mieć miejsce. W praktyce nie dochodzi jednak do takich sytuacji. Uzasadnione jest to faktem, że pracownicy zatrudnieni w ZUS wykonują swoje obowiązki tylko od poniedziałku do piątku.
Czy ZUS kontroluje w pierwszych 33 dniach zwolnienia?
Przez pierwsze 33 dni wypłata zasiłku chorobowego należy do obowiązku pracodawcy. W tym okresie Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadza kontrole niezwykle rzadko, ale nie jest to wykluczone. Kontroli ZUS mogą spodziewać się osoby, które otrzymały zwolnienie długoterminowe.
Co jeśli na L4 nie będę w domu?
Jakie jest postępowanie ZUS w sytuacji, gdy w czasie kontroli L4 nie zastano chorego pod podanym adresem? Urząd przeprowadzi kontrolę jeszcze raz. Kontrolowana osoba zostanie również poproszona o udzielenie wyjaśnień związanych z uprzednią nieobecnością. Znaczenie może mieć także rodzaj udzielonego zwolnienia. Wyróżnia się dwa rodzaje zwolnień:
- zwolnienie chorobowe z kodem 1 (zwolnienie leżące, opisane frazą “chory powinien leżeć”) – zobowiązuje chorego do pozostawania w domu przez cały okres zwolnienia, z wyjątkiem wizyty w aptece i u lekarza;
- zwolnienie chorobowe z kodem 2 (zwolnienie chodzące, opisane frazą “chory może chodzić”) – nie zobowiązuje chorego do przebywania w domu przez cały okres zwolnienia. Chory może udać się na zakupy do sklepu lub przejść się na spacer, ale nadal nie mają uprawnień do przeprowadzania remontów czy wyjazdu w celach turystycznych. W wyjątkowych sytuacjach lekarz może uprawnić osobę do wyjazdu w celach leczniczych, ale tylko jeżeli zostanie o tym dodatkowo poinformowana.
Bez względu na kod zwolnienia lekarskiego, chory nie może podejmować się pracy zarobkowej.
Brak usprawiedliwienia nieobecności w czasie kontroli ZUS
Jeżeli chory nie przebywał w czasie zwolnienia pod wskazanym adresem i nie potrafi uzasadnić swojej nieobecności, może utracić prawo do wypłaty zasiłku chorobowego przez ZUS lub pracodawcę. Taka sytuacja może mieć miejsce również wtedy, gdy wyjaśnienia nie zostaną złożone w odpowiednim terminie. Najgroźniejszą konsekwencją za nieobecność w czasie kontroli jest możliwość wypowiedzenia przez pracodawcę umowy w trybie dyscyplinarnym.
Jeżeli u pracownika stwierdzono nieprawidłowości w wykorzystywaniu zwolnienia L4, oznacza to, że nienależnie pobierał świadczenie chorobowe. Staje się to podstawą do żądania przez urząd zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.
Czytaj więcej:
Kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy: https://www.zus.pl/firmy/pozostale/kontrola-prawidlowosci-wykorzystywania-zwolnien-lekarskich-wykonywana-przez-pracodawcow