Zasiłek opiekuńczy ZUS
Aktualizacja 7 września 2022
Ile wynosi zasiłek opiekuńczy ZUS? Kto wypłaca zasiłek opiekuńczy ZUS czy pracodawca? Czy można ubiegać się w ZUS o dodatkowy zasiłek opiekuńczy? Poznaj odpowiedź na te i więcej pytań związanych z otrzymaniem świadczenia opiekuńczego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Co to jest zasiłek opiekuńczy ZUS?
Świadczenie opiekuńcze (opieka ZUS) to forma finansowego wsparcia wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zasiłek może zostać przydzielony ubezpieczonym, którzy pozostają zwolnieni od wykonywania pracy ze względu na konieczność osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny lub dzieckiem. W ZUS opieka nad członkiem rodziny występuje jednak w ograniczonym stopniu.
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy z ZUS?
Jeżeli spełnione zostaną odpowiednie warunki, na wypłatę świadczenia mogą liczyć wszystkie osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Będą to więc:
- Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę
- Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
- Osoby zatrudnione w celu wykonywania pracy nakładczej
- Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy zlecenia, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług
- Przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą oraz ich współpracownicy
- Duchowni
- Osoby odbywające służbę zastępczą
Zasiłek otrzymuje się niezależnie od okresu ubezpieczenia. Prawo do zasiłku posiada zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Świadczenie wypłacone będzie jednak tylko jednemu z rodziców, który wystąpi z wnioskiem o jego otrzymanie. Prawo do zasiłku występuje w sytuacji, gdy nie ma innych członków rodziny którzy są w stanie zapewnić opiekę (z wyjątkiem dzieci do 2 roku życia).
Członek rodziny który nie może zapewnić opieki nad dzieckiem to w świetle przepisów osoba:
- całkowicie niezdolna do pracy
- chora
- niesprawna fizycznie lub psychicznie ze względu na wiek
- prowadzi gospodarstwo rolne
- jest pracownikiem po nocnej zmianie
- prowadzi działalność gospodarczą
- nie została zobowiązana do opieki nad dzieckiem przez przepisy Kodeksu rodzinnego
Kiedy przyznaje się z ZUS zasiłek opiekuńczy?
Prawo do zasiłku opiekuńczego ZUS powstaje w sytuacji, gdy osoba ubezpieczona zostaje zwolniona z wykonywania pracy ze względu na opiekę nad:
- dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat i dodatkowo wystąpiła jedna z wymienionych poniżej sytuacji:
- z nieprzewidzianych względów zamknięto żłobek, przedszkole, szkołę lub klub dziecięcy do którego uczęszczało dziecko (informacja pojawiła się w terminie krótszym niż 7 dni przed zamknięciem)
- dziecko musi pozostawać w izolacji ze względu na podejrzenie choroby zakaźnej
- choroba niani, z którą zawarto umowę uaktywniającą lub innego dziennego opiekuna
- poród lub choroba obecnego współmałżonka, która uniemożliwia mu opiekę nad dzieckiem
- pobyt współmałżonka w placówce medycznej, który uniemożliwia mu opiekę nad dzieckiem
- Dzieckiem niepełnosprawnym które nie ukończyło 18 lat i dodatkowo wystąpiła jedna z sytuacji:
- poród lub choroba obecnego współmałżonka, która uniemożliwia mu opiekę nad dzieckiem
- pobyt współmałżonka w placówce medycznej, który uniemożliwia mu opiekę nad dzieckiem
- Chorym dzieckiem niepełnosprawnym do 18 roku życia
- Chorym dzieckiem (własnym, dzieckiem małżonka, dzieckiem przysposobionym, przyjętym na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej)
- Chorym członkiem rodziny innym niż dziecko, z którym przebywa się we wspólnym gospodarstwie domowym (opieka nad rodzicem ZUS, małżonek, rodzic dziecka, macocha, ojczym, teściowie, dziadkowie – opieka nad osobami starszymi ZUS, wnuki, rodzeństwo, dzieci w wieku ponad 14 lat)
Jak długo ZUS wypłaca świadczenie opiekuńcze?
Prawo do wypłaty zasiłku opiekuńczego ZUS przysługuje nie dłużej niż przez:
- 60 dni roku kalendarzowego, jeżeli opieka dotyczy dziecka zdrowego do 8 roku życia lub chorego do 14 roku życia. Okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nigdy nie może przekroczyć 60 dni roku kalendarzowego, bez względu na liczbę chorych dzieci lub innych członków rodziny.
- 14 dni roku kalendarzowego, gdy opieka dotyczy dzieci w wieku powyżej 14 roku życia lub innego członka rodziny
- 30 dni roku kalendarzowego, jeżeli opieka dotyczy dziecka niepełnosprawnego w wieku od 14 do 18 roku życia
- 30 dni roku kalendarzowego w przypadku, gdy opieka dotyczy dziecka niepełnosprawnego w wieku od 8 do 18 lat, gdy małżonek lub inny członek najbliższej rodziny nie może zapewnić mu opieki ze względu na pobyt w szpitalu lub chorobę
Warto zaznaczyć, że okres wypłacania dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie wlicza się do limitu 60 i 14 dni roku kalendarzowego.
Kiedy nie występuje prawo do zasiłku opiekuńczego?
Jakie sytuacje uniemożliwiają wypłatę zasiłku opiekuńczego? Świadczenia nie otrzyma się za okres w którym:
- posiada się prawo do wynagrodzenia na podstawie innych przepisów szczególnych
- wykorzystuje się urlop bezpłatny albo wychowawczy
- odbywa się karę pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania
- osoba była objęta zwolnieniem lekarskim, w czasie którego podjęła pracę lub kontrola ZUS wykazała, że zwolnienie zostało wykorzystane niezgodnie z jego celem
Ile wynosi zasiłek opiekuńczy nad dzieckiem ZUS?
Zasiłek opiekuńczy ZUS ile wynosi w rzeczywistości? Odpowiedź na to pytanie zależne jest od indywidualnej sytuacji osoby ubezpieczonej. Wysokość świadczenia opiekuńczego wynosi dokładnie 80% podstawy wymiaru zasiłku. Świadczenie wypłaca się za każdy dzień sprawowania opieki, także za dni zdefiniowane jako ustawowo wolne od pracy.
W przypadku pracowników, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone w ciągu 12 ostatnich miesięcy przed wystąpieniem okoliczności uprawniających do wypłaty świadczenia. Do obliczeń przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odjęciu składek na ubezpieczenia społeczne.
Dla osób ubezpieczonych z innego tytułu niż pracownicy, podstawę wymiaru świadczenia stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres ostatnich 12 miesięcy przed wystąpieniem okoliczności uprawniających do wypłaty świadczenia. Za przychód przyjmuje się kwotę, od której opłaca się składkę chorobową po odjęciu 13,71% podstawy wymiaru składek.
Dodatkowy zasiłek opiekuńczy ZUS
W ZUS dodatkowy zasiłek opiekuńczy wypłaca się tylko w wyjątkowych sytuacjach. Jeżeli osoba która urodziła dziecko pobiera zasiłek macierzyński w ciągu 8 tygodni po porodzie, ale nie może zapewnić opieki nad dzieckiem, to dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje innemu członkowi najbliższej rodziny. Wiąże się to jednak z koniecznością przerwania zatrudnienia by zapewnić dziecku opiekę. Dotyczy to przede wszystkim sytuacji, kiedy osoba która urodziła dziecko:
- przebywa w placówce medycznej i nie może osobiście zapewnić dziecku opieki
- posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub wyróżnia się znacznym stopniem niepełnosprawności
- porzuciła dziecko
Prawo do wypłaty dodatkowego zasiłku opiekuńczego przysługuje nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko nad którym sprawuje się opiekę 8 tygodnia życia.
Wniosek o zasiłek opiekuńczy ZUS
Chcąc otrzymać świadczenie, należy złożyć w ZUS wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku:
- Oświadczenie do celów wypłaty zasiłku opiekuńczego ZUS Z-15a
- Z-15B gdy opieka dotyczy innego chorego członka rodziny
W zależności od indywidualnej sytuacji osoby ubezpieczonej, może wystąpić konieczność złożenia także dokumentów uzupełniających. Dzięki ZUS opieka na dziecko przyznawana jest przy minimalnej ilości formalności.
Dokumenty potrzebne w sytuacji opieki nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny
Zwolnienie lekarskie w formie dokumentu elektronicznego e-ZLA, jego wydruk lub wydrukowany formularz z systemu teleinformatycznego gdy nie było możliwości wystawienia e-ZLA. Jeżeli opieka jest sprawowana za granicą, należy złożyć przetłumaczone na język polski dokumenty pozyskane za granicą. Muszą one zawierać nazwę zagranicznej placówki medycznej, datę wystawienia i podpis odpowiedzialnego za zaświadczenie lekarza. Powinny również określać datę początku i końca niezdolności do pracy.
Dokumenty potrzebne w sytuacji opieki nad dzieckiem do 8 lat
Ze względu na nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola lub szkoły
Oświadczenie osoby ubezpieczonej o nieprzewidzianym zamknięciu placówki oświatowej.
W przypadku izolacji dziecka ze względu na podejrzenie choroby zakaźnej
Decyzja inspektora sanitarnego o konieczności izolacji.
Gdy małżonek lub rodzic który opiekuje się dzieckiem przebywa w szpitalu
Zaświadczenie lekarza zawierające imię i nazwisko małżonka, przyczynę i okres konieczności sprawowania opieki, nazwisko dziecka nad którym będzie sprawowana opieka i pieczątkę wraz z podpisem lekarza wystawiającego zaświadczenie.
Z powodu choroby niani lub dziennego opiekuna
Oświadczenie o chorobie opiekuna i dokument potwierdzający, że nianie nie może pełnić opieki nad dzieckiem ze względu na chorobę. Będzie to kopia zwolnienia lekarskiego, potwierdzona za zgodność z oryginałem.
W przypadku opieki nad dzieckiem do 8 tygodnia życia, gdy matka posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub znaczny stopnień niepełnosprawności
Orzeczenie potwierdzające występujące okoliczności lub ich kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz oświadczenie najbliższego członka rodziny o tym, że osoba która urodziła dziecko wykorzystuje zasiłek macierzyński w okresie 8 tygodni po urodzeniu dziecka
W przypadku opieki nad dzieckiem do 8 tygodnia życia które zostało porzucone
Oświadczenie o porzuceniu dziecka przez osobę która je urodziła. Należy zawrzeć w nim datę porzucenia dziecka. Oświadczenie do uzyskania dodatkowego zasiłku opiekuńczego z ZUS nowy wzór znajduje się do pobrania na oficjalnej stronie urzędu.
Gdy opieka dotyczy chorego dziecka niepełnosprawnego w wieku od 14 do 18 lat
Dokumenty potrzebne do wypłaty zasiłku opiekuńczego na chore dziecko oraz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności
Dokumenty potrzebne gdy wypłatę zasiłku organizuje ZUS
W przypadku gdy świadczenie wypłaca ZUS, potrzebne jest zaświadczenie wystawione przez płatnika składek na dokumencie:
- Z-3 w przypadku pracowników
- Z-3a jeżeli osoba jest objęta ubezpieczeniem z innego tytułu
Każdy dokument można złożyć w wersji elektronicznej przez PUE ZUS.
Czytaj więcej:
ZUS opieka nad dzieckiem: https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-opiekunczy/komu-przysluguje
Zasiłek opiekuńczy – ZUS ile wynosi: https://www.zus.pl/swiadczenia/zasilki/zasilek-opiekunczy/wysokosc
