Ubezpieczenia społeczne
Aktualizacja 23 września 2022
Czym są ubezpieczenia społeczne i kogo obejmują? Jakie ubezpieczenia wchodzą w skład ubezpieczeń społecznych ZUS? Dowiedz się więcej o ubezpieczeniach społecznych i kto podlega im obowiązkowo, a kto dobrowolnie.
Co to jest ubezpieczenie społeczne ZUS?
Ubezpieczenia społeczne to grupa ubezpieczeń, których celem jest zapewnienie bezpieczeństwa finansowego osobom, które z określonych przyczyn nie mogą podejmować zatrudnienia w standardowym trybie. W ich skład wchodzą ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. W zależności od indywidualnej sytuacji, objęcie ubezpieczeniami może być obowiązkowe lub dobrowolne.
Rodzaje ubezpieczeń społecznych ZUS
W Polsce wyróżnia się cztery rodzaje ubezpieczeń społecznych, które przyznawane są w zależności od występujących okoliczności:
- ubezpieczenie emerytalne, gdy zdarzeniem objętym ochroną ubezpieczeniową jest osiągnięcie odpowiedniego wieku (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn)
- ubezpieczenia rentowe, w przypadku gdy zdarzeniem objętym ochroną ubezpieczeniową jest niezdolność do podjęcia pracy lub śmierć członka rodziny
- ubezpieczenia chorobowe, gdy niezdolność do pracy wywołuje choroba, występuje konieczność opieki nad nowo narodzonym dzieckiem lub innym członkiem rodziny
- ubezpieczenie wypadkowe, jeżeli niezdolność do pracy wywołana została zdarzeniem zdefiniowanym prawnie jako wypadek przy pracy lub choroba zawodowa
Podleganie ubezpieczeniom społecznym ZUS
Czy wszystkie ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe? Odpowiedź na to pytanie zależna jest przede wszystkim od aktualnej sytuacji społecznej i zawodowej osoby zainteresowanej.
| Ubezpieczenie | Umowa o pracę | Umowa zlecenie | Umowa o dzieło | Działalność gospodarcza | Zasiłek Macierzyński | Członkostwo w radzie nadzorczej |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Emerytalne | obowiązkowe | obowiązkowe | brak | obowiązkowe | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Rentowe | obowiązkowe | obowiązkowe | brak | obowiązkowe | obowiązkowe | obowiązkowe |
| Wypadkowe | obowiązkowe | obowiązkowe | brak | obowiązkowe | brak | brak |
| Chorobowe | obowiązkowe | dobrowolne | brak | dobrowolne | brak | brak |
Jeżeli sytuacja zawodowa powoduje, że nie jest się objętym ubezpieczeniem emerytalnym lub rentowym, można do nich przystąpić dobrowolnie.
Ubezpieczenia wypadkowe obejmują osoby, które posiadają ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe może zostać wybrane przez pracownika tylko wtedy, gdy ubezpieczenie emerytalne i rentowe pozostaje obowiązkowe.
Posiadając kilka tytułów do ubezpieczeń, trzeba zapoznać się z zasadami rozstrzygania zbiegów tytułu ubezpieczeń ZUS.
Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe
Osoby które nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym mają możliwość dobrowolnego zgłoszenia się do ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Jakie są warunki zgłoszenia?
- Osoba zainteresowana mieszka na terenie Polski
- Interesant nie mieszka w Polsce, ale był objęty ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi wcześniej
- Osoba zainteresowana nie mieszka w Polsce, ale mają do niej zastosowanie europejskie przepisy o koordynacji systemów ubezpieczenia społecznego
Dobrowolne ubezpieczenie obowiązuje od dnia, który zostanie wskazany przez interesanta. Nie można jednak ubezpieczyć się do tyłu – data objęcia ubezpieczeniami musi być późniejsza niż data zgłoszenia. Zgłoszenie do ubezpieczeń zobowiązuje do opłacania składek za każdy miesiąc podlegania ochronie.
Ubezpieczenie dobrowolne kończy się w dzień wskazany we wniosku przez interesanta lub kiedy powstanie tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia (na przykład w dniu podpisania umowy o pracę).
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe ZUS
Zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ZUS jest możliwe w sytuacji, gdy podlega się obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym ze względu na:
- wykonywanie pracy nakładczej
- realizowanie zadań na podstawie umowy zlecenia
- prowadzenie działalności gospodarczej
- współpracę z przedsiębiorcą korzystającym z Ulgi na start ZUS
- odpłatną pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub aresztowania
- status osoby duchownej
- posiadanie statusu doktoranta, który pobiera stypendium doktoranckie
Ubezpieczenie chorobowe zaczyna obowiązywać od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń. Ten dzień nie może być jednak wcześniejszy niż data zgłoszenia.
Wyjątek stanowią osoby prowadzące działalność pozarolniczą, które zostaną objęte ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego w zgłoszeniu, ale muszą spełnić dodatkowy warunek. Zgłoszenie musi zostać złożone w ciągu 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń.
Zgłoszenie do ubezpieczenia zobowiązuje do opłacania składek ZUS za każdy miesiąc podlegania ochronie.
Ubezpieczenie dobrowolne kończy się w dzień wskazany we wniosku przez interesanta lub kiedy ustanie tytuł podlegania ubezpieczeniu (na przykład zakończy się prowadzenie działalności gospodarczej).
Podstawa prawna:
Artykuł 6, artykuł 11 i 12 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych
Czytaj więcej:
ZUS ubezpieczenie społeczne: https://www.zus.pl/pracujacy/system-ubezpieczen-spolecznych-w-polsce/podleganie-ubezpieczeniom-spolecznym
