ZUS dla osób niepełnosprawnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest instytucją odpowiadającą między innymi za wypłacanie świadczeń osobom, które nie są zdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji. Sporą część klientów stanowią również osoby niepełnosprawne. Jako instytucja publiczna, ZUS dokłada wszelkich starań, aby korzystanie z oferowanych usług było jak najbardziej przystępne i niewykluczające. Dowiedz się więcej o działaniach ZUS dla osób niepełnosprawnych.
Orzeczenie o niepełnosprawności ZUS
Polski system orzekania o niepełnosprawności dzieli się na dwa rodzaje: do celów rentowych i pozarentowych. W kontekście ZUS największe znaczenie ma orzeczenie do celów rentowych, które wydaje się w celu ustalenia czy osoba z niepełnosprawnością jest zdolna do wykonywania pracy i czy zachodzą okoliczności upoważniające do wypłaty świadczeń. W takiej sytuacji lekarz orzecznik ZUS musi wydać indywidualną decyzję określającą stopień niezdolności do pracy.
Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS a stopień niepełnosprawności
Orzeczenie o niepełnosprawności ZUS do celów rentowych jest równoznaczne z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności do celów pozarentowych. Osoba posiadająca orzeczenie o niezdolności do pracy z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ma dostęp do takich samych ulg i przywilejów, co osoba posiadająca orzeczenie o stopniu niepełnosprawności.
Stopnie niepełnosprawności ZUS
W ZUS orzeczenie o niepełnosprawności jest równoważne z jednym z trzech stopni niepełnosprawności orzekanych przez inne instytucje. Grupy niepełnosprawności ZUS określa się następująco:
- Jeżeli niepełnosprawny nie jest w stanie wykonywać pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami, ale stwierdzono możliwość zatrudnienia po przekwalifikowaniu, zostanie uznany za osobę częściowo niezdolną do pracy i otrzyma orzeczenie rentowe równoznaczne z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.
- Jeżeli niepełnosprawny nie może wykonywać żadnej pracy, ale został uznany za zdolnego do samodzielnej egzystencji, otrzyma decyzję stwierdzającą całkowitą niezdolność do pracy i orzeczenie rentowe równoznaczne i orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.
- Jeżeli niepełnosprawny nie jest w stanie wykonywać żadnej pracy i nie jest w stanie samodzielnie zatroszczyć się o własne potrzeby, zostaje uznany za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji i otrzymuje orzeczenie rentowe równoznaczne z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Warto pamiętać, że posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności do celów pozarentowych wydanego przez inny organ nie stanowi samo w sobie podstawy do przyznania żadnego rodzaju renty. Jeżeli jednak gromadzona przez niepełnosprawnego dokumentacja medyczna będzie wyczerpująca, lekarz może wydać orzeczenie z pominięciem bezpośrednich badań osoby niezdolnej do pracy lub samodzielnej egzystencji.
Świadczenia ZUS dla osób niepełnosprawnych
Jakie świadczenia ZUS mogą zostać wypłacone osobom niepełnosprawnym? Niepełnosprawni mają możliwość uzyskania każdego rodzaju zasiłku na tych samych zasadach, co pozostali klienci tej instytucji. Bardzo często zdarza się jednak, że stan zdrowia nie pozwala im na spełnienie wymaganych warunków. Z tego względu, osoby niepełnosprawne ubiegają się najczęściej o takie świadczenia jak:
- renta z tytułu niezdolności do pracy
- renta socjalna
- 500 plus dla niepełnosprawnych ZUS (świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji)
- prewencja rentowa ZUS
Działania ZUS na rzecz osób niepełnosprawnych
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest instytucją wspierającą osoby niepełnosprawne na każdym kroku. Mając na uwadze interes tej grupy społecznej, ZUS podejmuje się takich działań jak:
- dostosowywanie obsługi do potrzeb osób niepełnosprawnych,
- usuwanie barier budowlanych w placówkach urzędu,
- rozpowszechnianie wiedzy na temat niepełnosprawności w Polsce,
- prowadzenie rehabilitacji leczniczej (prewencja rentowa ZUS),
- zwiększanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych,
- zachęcanie niepełnosprawnych do udziału w stażach i praktykach,
- dostosowywanie stanowisk pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych,
- zapewnianie ułatwionego dostępu do elektronicznych usług ZUS przez PUE,
- deklaracja dostępności oficjalnego serwisu informacyjnego, zgodnego ze standardem WCAG 2.0.
Obsługa osób z niepełnosprawnością w ZUS
ZUS jest instytucją przystępną osobom niepełnosprawnym. Świadczy o tym fakt, że jego pracownicy są regularnie szkoleni w profesjonalnej obsłudze klientów z ograniczoną sprawnością. Znaczenie ma także dostępność budynków.
Dostępność placówek ZUS dla niepełnosprawnych
Każdy budynek urzędu posiadający pochylnie, windy i inne ułatwienia został opisany na oficjalnej stronie ubezpieczyciela, dzięki czemu osoby niepełnosprawne mogą lepiej zaplanować swoją wizytę w ZUS. Do urzędu można wejść z psem asystującym. Na wsparcie mogą liczyć również osoby głuchonieme – w czasie wizyty w ZUS istnieje możliwość skorzystania ze wsparcia tłumacza PJM, SJM oraz SKOGN. Jeżeli w budynku pojawiają się bariery budowlane, niepełnosprawni mogą skorzystać z innych opcji kontaktu, na przykład e-wizyty.
ZUS dla osób z niepełnosprawnością słuchu
Osoby z niepełnosprawnością słuchu mogą liczyć na znaczne ułatwienia w sytuacji wymagającej kontaktu z ZUS. Przede wszystkim, dla osób głuchoniemych odwiedzających oficjalną witrynę urzędu przygotowano specjalną sekcję z informacjami dla niesłyszących. W ramach wsparcia dla osób niepełnosprawnych ZUS przygotował możliwość:
- odbycia e-wizyty z pracownikiem ZUS, który posługuje się Polskim Językiem Migowym,
- wizyty w urzędzie z wideotłumaczem posługującym się Polskim Językiem Migowym (dostępna w 75 wybranych placówkach ZUS) bez uprzedniego umawiania,
- wizyty w urzędzie i spotkania z pracownikiem, który posługuje się Polskim Językiem Migowym lub Systemem Językowo Migowym (dostępnym w 242 wybranych placówkach ZUS) bez uprzedniego umawiania,
- wizyty w dowolnie wybranym urzędzie z bezpłatną pomocą tłumacza PJM, SJM lub SKOGN po uprzednim umówieniu terminu (minimum 3 dni wyprzedzenia, by urząd miał czas na znalezienie wolnego tłumacza, o ile nie został wybrany samodzielnie przez osobę niepełnosprawną),
- wizyta w urzędzie z osobą zaufaną, która pomoże głuchoniememu w komunikacji,
- badanie lekarza orzecznika z udziałem tłumacza (po uprzednim zgłoszeniu takiej konieczności).
Aby powiadomić urząd o konieczności spotkania z tłumaczem, trzeba skontaktować się z wybraną placówką ZUS. W tym celu osoby głuchonieme mogą wykorzystać przystępne dla nich kanały komunikacji:
- przesłanie wiadomości e-mail na adres [email protected], wpisując w temacie wiadomości słowo “tłumacz”, preferowaną metodę kontaktu, miejscowość w której znajduje się placówka ZUS i termin (Tłumacz SJM Jaworzno 12.10.2022)
- wypełnienie formularza kontaktowego na oficjalnej stronie ZUS,
- prośba o pomoc osoby zaufanej i skontaktowanie się z infolinią ZUS,
- bezpośrednie umówienie wizyty na przyszły termin w wybranej placówce urzędu, gdzie osoba zaufana może pomóc ustalić szczegóły spotkania.
Niepełnosprawność ruchu a wizyta w ZUS
Osoby z niepełnosprawnością ruchu powinny upewnić się przed wizytą, że placówka którą zamierzają odwiedzić nie posiada barier budowlanych. Pełna lista udogodnień i ewentualnych utrudnień znajduje się na oficjalnej stronie ZUS lub w innych serwisach informacyjnych. Większość placówek dostosowana jest do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchu poprzez montaż pochylni, wind lub podnośników. Drzwi do placówek otwierają się automatycznie. Konsekwentnie ogranicza się liczbę schodów, progów i stopni w projektach budowlanych. Do potrzeb osób niepełnosprawnych dostosowuje się także toalety.
Informacje o konkretnej placówce znajdują się w sekcji “Dostępność placówek ZUS dla osób z niepełnosprawnościami“. Umieszcza się tam takie dane jak:
- informacje na temat tego, czy klientów obsługuje się w jednym czy w kilku budynkach (niepełnosprawni mogą dowiedzieć się, który z budynków dostosowany jest do ich potrzeb),
- liczba specjalnych miejsc parkingowych dla osób niepełnosprawnych,
- udogodnienia przy wejściach do budynków,
- sposób otwierania drzwi (na przykład automatycznie),
- lokalizacja sali obsługi klientów,
- występujące bariery budowlane (progi, schody, wąskie korytarze),
- dostosowanie toalet do potrzeb osób niepełnosprawnych.
Nawet jeżeli placówka nie spełnia jeszcze wszystkich wymagań, osoby niepełnosprawne mogą rozwiązać swoje sprawy w inny sposób. Przede wszystkim mogą odwiedzić placówkę, która pozwoli im poruszać się po urzędzie bez dodatkowych utrudnień. Tak samo jak inni klienci ZUS, mogą skorzystać też z elektronicznych metod komunikacji.
E-wizyta dla niepełnosprawnych
E-wizyta to spotkanie z pracownikiem ZUS bez wychodzenia z domu. Do uzyskania kontaktu wystarczy urządzenie z internetową kamerą, mikrofon i dokument tożsamości. Dla osób niepełnosprawnych jest to zalecana metoda kontaktu z urzędem, ponieważ eliminuje ona konieczność osobistej wizyty w placówce, która mogłaby być niedostosowana do ich potrzeb. Z e-wizyty można skorzystać od poniedziałku do piątku w godzinach od 9:00 do 14:00.
E-wizyta dla niepełnosprawnych pozwala porozumieć się z pracownikiem ZUS przy pomocy tłumacza języka migowego. Istnieje także możliwość umówienia się z pracownikiem, który sam posługuje się Polskim Językiem Migowym.
Czytaj więcej:
Lista placówek ZUS przystępnych dla osób niepełnosprawnych: https://www.zus.pl/o-zus/kontakt/dostepnosc-placowek-zus-dla-osob-z-niepelnosprawnosciami
Informacje ZUS dla osób niesłyszących: https://www.zus.pl/o-zus/kontakt/obsluga-osob-z-niepelnosprawnosciami/informacje-dla-osob-nieslyszacych
Lista placówek, w których osoby niesłyszące mogą skorzystać z pomocy wideotłumacza języka migowego: https://www.zus.pl/o-zus/kontakt/obsluga-osob-z-niepelnosprawnosciami/informacje-dla-osob-nieslyszacych/wideotlumacz-jezyka-migowego-w-placowkach-zus
Lista placówek ZUS, w których pracownicy zostali przeszkoleni z obsługi klientów w języku migowym: https://www.zus.pl/o-zus/kontakt/obsluga-osob-z-niepelnosprawnosciami/informacje-dla-osob-nieslyszacych/placowki-zus-w-ktorych-pracownicy-przeszli-szkolenie-z-jezyka-migowego