Niezdolność do pracy ZUS

Orzeczenie o niezdolności do pracy ZUS

Orzeczenie o niezdolności do pracy jest dokumentem potwierdzającym brak możliwości podejmowania się pracy w zawodzie, do którego poszkodowany był wykwalifikowany.

Kto wydaje orzeczenie o niezdolności do pracy? O tym, czy daną osobę można uznać za niezdolną do podejmowania się czynności zawodowych, decyduje współpracujący z ZUS lekarz orzecznik lub komisja lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Siedziby komisji lekarskich znajdują się w 16 oddziałach ZUS, po jednej w każdym województwie. Istnieje jednak o wiele więcej placówek, w których przeprowadza się niezbędne badania.

Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o częściowej niezdolności do pracy stanowi podstawę do ustalania praw do świadczeń ZUS, których przyznanie uzależnione jest od niezdolności do podejmowania się pracy przez poszkodowanego. Te same zasady tyczą się orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy. Przykładem świadczenia zależnego od orzeczenia może być przede wszystkim renta z tytułu niezdolności do pracy.

Jak przebiega ocena niezdolności do pracy w ZUS?

Zadaniem lekarza orzecznika (lub komisji lekarskiej w trzyosobowym składzie) jest ustalenie na podstawie badań:

• stopnia niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji,
• trwałości i prognozowanego okresu niezdolności do pracy,
• daty powstania niezdolności do pracy,
• związku przyczynowego niezdolności do pracy z okolicznością jej powstania (na przykład z w wypadkiem przy pracy),
• celowości przekwalifikowania zawodowego.

W procesie oceniania niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu poszkodowanego oraz potencjalne możliwości jej przywrócenia poprzez leczenie i rehabilitację. Lekarze rozważają również możliwość wykonywania dotychczasowych obowiązków zawodowych poszkodowanego, możliwość podjęcia innej pracy albo celowość jego przekwalifikowania.

Skierowanie na badania do lekarza orzecznika ZUS

Odpowiedni ze względu na miejsce zamieszkania oddział ZUS ustala poszkodowanemu termin i miejsce badania przez lekarza orzecznika, konsultanta, psychologa lub komisję lekarską. Jeżeli poszkodowany nie stawi się na badanie w wyznaczonym dniu, zostanie ustalony nowy termin, o którym zostanie poinformowany wraz z dokumentem pouczającym o skutkach niestawienia się na badanie. 

W sytuacji gdy stan zdrowia poszkodowanego uniemożliwia stawienie się na badanie w wyznaczonym miejscu, istnieje możliwość przeprowadzenia go w miejscu jego zamieszkania. Jeżeli poszkodowany nie wyrazi na to zgody, lekarz orzecznik odstępuje od postępowania.

Orzekanie o niezdolności do pracy a dokumentacja medyczna

Przy ocenie zdolności realizacji zadań zawodowych kluczowe znaczenie może mieć dokumentacja o stanie zdrowia poszkodowanego. Jeżeli jest ona wystarczająca, decyzja lekarza orzecznika może być wydana nawet z pominięciem bezpośrednich badań. Możliwe jest również poszerzenie dokumentacji medycznej o opinie lekarza konsultanta lub psychologa. 

Czy od decyzji lekarza orzecznika ZUS można się odwołać?

Odwołanie od decyzji ZUS w sprawie niezdolności do samodzielnej egzystencji lub niezdolności do pracy jest możliwe. Od wydanej przez lekarza (lub komisji lekarskiej) decyzji można się odwołać w ciągu 14 dni od jej otrzymania. Terminowość jest w tym przypadku bardzo ważna, ponieważ odwołania wnoszone po okresie dwóch tygodni będą odrzucane przez komisję, o ile nie wystąpiły uzasadnione okoliczności uniemożliwiające odwołanie w terminie. W ciągu 14 dni od wydania orzeczenia przez lekarza, Prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia i przekazać sprawę do rozpatrzenia komisji lekarskiej. 

Jak długo obowiązuje orzeczenie o niezdolności do pracy ZUS?

W ZUS niezdolność do pracy orzekana jest na okres nieprzekraczający 5 lat. Wyjątek stanowią jednak sytuacje, w których zgodnie z posiadaną przez lekarza orzecznika wiedzą, nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy w tym okresie. Orzeczenie o niezdolności do pracy może być wtedy przyznane na okres dłuższy niż 5 lat.

Niezdolność do pracy orzekana jest do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku gdy:

• lekarz orzecznik nadal stwierdza niezdolność do pracy,
• poszkodowany miał prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przez minimum 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego,
• poszkodowanemu brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego.

Kto sprawuje nadzór nad orzecznictwem o niezdolności do pracy?

Sprawowanie nadzoru nad prawidłowością orzecznictwa o niezdolności do pracy należy do obowiązków Prezesa ZUS. Bezpośrednia realizacja obowiązków realizowana jest za pośrednictwem naczelnego lekarza Zakładu  Ubezpieczeń Społecznych. W zakres nadzoru wchodzi przede wszystkim:

• kontrola prawidłowości stosowania ustalonych zasad o orzecznictwie niezdolności do pracy,
• udzielanie nowych wytycznych zarówno lekarzom orzecznikom, jak i komisjom lekarskich w zakresie stosowania zasad o orzecznictwie niezdolności do pracy,
• prawo do polecenia komisji lekarskiej ponownego rozpatrzenia sprawy, w sytuacji gdy decyzja lekarza orzecznika zostanie podważona w wyniku kontroli prawidłowości stosowania ustalonych zasad.

Czytaj więcej:

Definicje niezdolności do pracy ZUS: https://www.zus.pl/lekarze/orzekanie-o-niezdolnosci-do-pracy/pojecie-niezdolnosci-do-pracy/definicje