Nienależnie pobrane świadczenia ZUS
Aktualizacja 19 września 2022
Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest instytucją, która odpowiada za wypłacanie świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych na wniosek interesantów. Zdarzają się sytuacje, w których ZUS przyznaje świadczenie bez dokładnej weryfikacji dokumentów. Po kilku latach, w czasie kontroli, może okazać się, że wypłacane do tej pory środki finansowe nie powinny były zostać w ogóle przyznane. Zgodnie z najnowszymi regulacjami przepisów, instytucja może ubiegać się wtedy o zwrot nienależnie pobranych świadczeń ZUS wraz z wysokimi odsetkami. Jak wygląda dochodzenie przez ZUS nienależnie pobranych świadczeń? Co zrobić, gdy ZUS wypłacił za dużo emerytury?
Co to jest nienależnie pobrane świadczenie ZUS?
Za nienależnie pobrane świadczenie uznaje się wszystkie środki wypłacone przez ZUS, które nie powinny zostać przekazane beneficjentom. Jeżeli miała miejsce okoliczność powodująca ustanie prawa do pobierania świadczeń i świadczeniobiorca został o tym poinformowany, a mimo to uzyskał świadczenie, zostanie zobowiązany do jego zwrotu. Nienależnie pobranym świadczeniem będą również środki uzyskane na podstawie fałszywych dokumentów i nieprawdziwych zeznań. Takie działania uznaje się również za celowe wprowadzanie urzędu w błąd.
Przykłady nienależnie pobranych świadczeń ZUS
Przykładem takiej sytuacji może być wypłacenie przez ZUS emerytury na konto emeryta po jego śmierci. Nawet jeżeli konto było współdzielone z małżonkiem, nie jest on uprawniony do odbierania jego świadczeń po śmierci partnera. Nienależnie pobranym świadczeniem może być także kwota zasiłku, który z jakiegoś powodu został wypłacony w większej wysokości niż zakładają przepisy. ZUS może wykryć taką nieprawidłowość i domagać się zwrotu środków od beneficjenta.
Warto zwrócić uwagę także na fakt, że za nienależnie pobrane świadczenia mogą zostać uznane wszelkiego rodzaju renty z tytułu niezdolności do pracy. Jeżeli osoba pobierająca takie świadczenie podejmie się pracy zarobkowej, albo wykorzysta zwolnienie w sposób niezgodny z jego przeznaczeniem, będzie musiała zwrócić uzyskane zasiłki. W takiej sytuacji nie wymaga się pouczeń ze strony urzędu, by ZUS mógł ubiegać się o zwrot.
Dochodzenie przez ZUS nienależnie pobranych świadczeń
24 czerwca 2021 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych zyskał szereg uprawnień upoważniający tę instytucję do żądania zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń. Zmiany dotyczyły dokładnie artykułu 84 ustawy systemowej. Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w Polsce miała na celu dostosowanie przepisów do aktualnej sytuacji gospodarczej, wprowadzając przy tym dodatkowe upoważnienia dla organu jakim jest ZUS.
Uprawnienia ZUS w dochodzeniu nienależnie pobranych świadczeń
Artykuł dotyczący nienależnie pobranych świadczeń głosi, że podmiot który pobrał nienależnie wypłacone świadczenie ZUS jest zobowiązany do jego zwrotu. W sytuacji gdy środki zostały wypłacone pomimo zawiadomienia urzędu o zmianie okoliczności upoważniających do ich dalszego przekazywania, nie zostaną naliczone odsetki. Dodatkowe koszty nie zostaną naliczone również w sytuacji, gdy zwrot nastąpi w terminie wskazanym w decyzji, która do niego zobowiązuje.
W przeciwnym wypadku ZUS naliczy dodatkowe koszty za opóźnienie w zwrocie środków. Naliczanie karnych odsetek rozpoczyna się od dnia przypadającego po dniu wydania decyzji aż do dnia spłaty. Wysokość odsetek określona jest przez przepisy prawa cywilnego.
W jaki sposób ZUS może dochodzić zwrotu świadczeń?
Tryb dochodzenia należności przez ZUS uległ poszerzeniu wraz z wspomnianą wcześniej nowelizacją. Wcześniej wysokość nienależnie wypłaconych świadczeń była ustalana na podstawie prawomocnej decyzji i potrącana z innych, prawidłowo przyznanych zasiłków. Jeżeli osoba nie posiadała prawa do żadnego innego świadczenia, ZUS mógł ściągnąć należności w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Aktualnie prawo zostało poszerzone także o możliwość ściągnięcia należności w drodze egzekucji sądowej. W konsekwencji osoba pobierająca nienależne zasiłki może stracić część swojego majątku na podstawie decyzji komornika.
Za jaki okres ZUS może domagać się zwrotu nienależnie pobranych świadczeń?
W podstawowym wymiarze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo dochodzić zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres ostatnich trzech lat. Termin ten zostaje skrócony do 12 miesięcy w sytuacji, gdy beneficjent powiadomił urząd o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do pobierania zasiłków. ZUS dysponuje jednak pięcioletnim okresem w ciągu którego może kwestionować prawo do świadczeń i żądać zwrotu środków. W temacie takim jak zwrot nienależnie pobranych świadczeń ZUS przedawnienie następuje więc po 5 latach.
Wyjątkową sytuacją jest celowe wprowadzanie instytucji ubezpieczeniowej w błąd. Osoba, która dopuściła się takich działań zostanie rozliczona za cały okres pobierania nienależnych świadczeń, bez względu na okres trwania tego procederu.
Czytaj więcej:
Nienależnie pobrane świadczenia ZUS – ulgi: https://www.zus.pl/baza-wiedzy/katalog-uslug/katalog-uslug-firmy/pomoc-w-splacie-naleznosci/rozlozenie-naleznosci-na-raty/rozlozenie-na-raty-naleznosci-z-tytulu-nienaleznie-pobranych-swiadczen