Kapitał początkowy ZUS za granicą
Kapitał początkowy ZUS to kwota odtworzonych składek, którą oblicza się pracownikom gotowym do przejścia na emeryturę. Nie dotyczy jednak każdego klienta ZUS zainteresowanego uzyskaniem świadczeń emerytalnych. Kapitał początkowy obliczany jest w sytuacji, gdy osoba opłacała składki na ubezpieczenia społeczne przed 1 stycznia 1999 roku. Przed reformą emerytalną firmy nie były zobowiązane do przechowywania informacji o wysokości opłaconych składek, dlatego kapitał początkowy oblicza się na podstawie przepracowanych okresów i uzyskanych dochodów. W jaki sposób praca za granicą wpływa na kapitał początkowy ZUS? Sprawdź jak ustala się kapitał początkowy dla osób pracujących za granicą.
Kapitał początkowy ZUS dla osób pracujących za granicą
W jaki sposób ZUS ustala kapitał początkowy w przypadku osób, które pracują lub pracowały w krajach UE/EFTA albo innych krajach, z którymi Polska posiada podpisaną dwustronną umową o zabezpieczeniu społecznym? W czasie ustalania wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, uwzględnia się wszystkie okresy ubezpieczeń poza granicami Polski. Dotyczy to więc wszystkich osób, które posiadają okresy ubezpieczenia w takich krajach jak: Cypr, Lichtenstein, Austria, Bułgaria, Grecja, Dania, Łotwa, Luksemburg, Mołdawia, Polska, Ukraina, Hiszpania, Irlandia, Mongolia, Holandia, Niemcy, Szwajcaria, Serbia, Finlandia, Portugalia, Francja, Malta, Bośnia i Hercegowina, Kanada, Szwecja, Rumunia, Słowenia, Belgia, Norwegia, Włochy, Estonia, Australia, Korea Południowa, Czechy, Czarnogóra, Islandia, Słowacja, Litwa, USA, Węgry, Chorwacja, Wielka Brytania, Izrael, Turcja i Macedonia Północna.
Komu ZUS ustala kapitał początkowy w przypadku pracy za granicą?
Przepisy dotyczące ustalania wysokości kapitału początkowego dotyczą osób, które:
- mieszkają w Polsce i posiadają okresy ubezpieczeniowe w krajach UE/EFTA,
- mieszkają w jednym z krajów UE/EFTA i posiadają okresy ubezpieczeniowe w Polsce,
- mieszkają w jakimkolwiek innym kraju niż Polska, który nie należy do grupy państw UE/EFTA, ale posiadają okresy ubezpieczenia zarówno polskie, jak i z innych krajów które podpisały obustronną umowę o zabezpieczeniu społecznym.
Zasady obliczania kapitału początkowego dla osób, które udowodniły pracę i posiadanie okresów ubezpieczenia społecznego w większej liczbie krajów niż wyłącznie Polska różnią się od standardowych procedur ZUS.
Różnica w ustalaniu kapitału początkowego dla osób pracujących za granicą
Różnica w obliczaniu kapitału początkowego dla pracowników posiadających udowodnione zagraniczne okresy składkowe polega na:
- uwzględnieniu przy obliczaniu kapitału początkowego dodatkowych okresów składkowych (krótszych niż rok lub pół roku w zależności od kraju) za okres pracy poza granicami Polski w taki sposób, jakby były opłacane w Polsce,
- odmiennym sposobie obliczania podstawy wymiaru kapitału początkowego ZUS,
- konieczności wydania decyzji przez odpowiedni organ rentowy (wyznaczony przez Prezesa ZUS).
Obliczanie kapitału początkowego dla osób pracujących za granicą
Jakie okresy przebyte w państwach, z którymi Polska podpisała dwustronne umowy międzynarodowe o ubezpieczeniu społecznym mają znaczenie w kontekście obliczania kapitału początkowego?
Przepisy określają minimalny okres ubezpieczenia, który pozwala uzyskać świadczenie emerytalne z kraju, w którym to ubezpieczenie miało miejsce na 12 miesięcy. W związku z tym, okresy ubezpieczenia wynoszące więcej niż rok obciążają państwo, w którym mieszkał pracownik i nie zostaną uwzględnione do polskiego kapitału początkowego.
W przypadku gdy okres ubezpieczenia za granicą był krótszy niż 12 miesięcy i nie uzasadnia przyznania żadnych świadczeń na terenie danego państwa, okresy zostaną uwzględnione przy obliczaniu polskiej emerytury i renty tak, jak gdyby praca miała miejsce na terenie Polski. Okresy ubezpieczenia muszą jednak zostać potwierdzone przez odpowiednią dla danego kraju instytucję ubezpieczeniową.
Warto pamiętać, że opisana sytuacja dotyczy wyłącznie okresów pracy mających miejsce przed 1 stycznia 1999 roku.
Potwierdzenie okresów ubezpieczenia poza granicami kraju
Aby uzyskać potwierdzenie odpowiedniej instytucji ubezpieczeniowej, występuje do niej z prośbą o udostępnienie takiej informacji jednostka organizacyjna ZUS wyznaczona przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Kontakt z zagraniczną instytucją należy do obowiązków Wydziału Realizującego Umowy Międzynarodowe, które znajdują się w kilku oddziałach ZUS.
Jeżeli pracownikowi za potwierdzone okresy ubezpieczenia przysługują zagraniczne świadczenia, nie zostaną uwzględnione w ustalaniu polskiego kapitału początkowego. Znaczenie straci również fakt, że okres ubezpieczenia mógł być krótszy niż 12 miesięcy.
Zagraniczne okresy składkowe i nieskładkowe a ZUS
W przypadku zagranicznych okresów traktowanych jak okresy ubezpieczenia (okresów nieskładkowych przebytych we wspomnianych wcześniej krajach) nie stosuje się ograniczenia do 1/3 udowodnionych okresów składkowych. Przy ustalaniu kapitału początkowego, zagraniczne okresy ubezpieczenia dodawane są do polskich okresów składkowych, a okresy traktowane jak okresy ubezpieczenia do polskich okresów nieskładkowych. Obliczając kapitał początkowy, okresy składkowe liczone są z przelicznikiem 1,3%, a okresy nieskładkowe 0,7% podstawy wymiaru kapitału początkowego.
Podstawa wymiaru kapitału początkowego ZUS dla osób pracujących za granicą
Przy obliczaniu podstawy wymiaru kapitału początkowego dla pracowników posiadających okresy ubezpieczenia za granicą nie bierze się pod uwagę lat, w których przez pełne 12 miesięcy byli oni objęci ubezpieczeniem społecznym w danym kraju. W takiej sytuacji nie ma znaczenia, czy z tytułu danego ubezpieczenia nabyto lub nabędzie się prawo do zagranicznych świadczeń. Podstawa wymiaru kapitału początkowego ustalana jest analogicznie jak dla osób, które posiadają okresy ubezpieczenia tylko w Polsce (z pominięciem pełnych lat przepracowanych w krajach umownych).
Podstawa wymiaru kapitału początkowego dla osób posiadających zagraniczne okresy ubezpieczenia w państwach umownych może więc być ustalona na podstawie:
- 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z okresu przed 1 stycznia 1999 roku (z pominięciem pełnych lat przepracowanych za granicą),
- 20 lat kalendarzowych wybranych dowolnie z okresu przed 1 stycznia 1999 roku,
- okresu podlegania ubezpieczeniom (w przypadku osób, które nie są w stanie udowodnić 10 kolejnych lat ubezpieczenia z powodu wykazania pełnych lat kalendarzowych poza granicami Polski)
- okresu podlegania ubezpieczeniom (w przypadku osób, które nie są w stanie udowodnić 10 kolejnych lat ubezpieczenia z powodu wykazania pełnych lat kalendarzowych poza granicami Polski i odbywania służby wojskowej, urlopu wychowawczego albo pobierania nauk w szkole wyższej).
Kto wydaje decyzje dotyczące kapitału początkowego dla osób pracujących za granicą?
W zależności od indywidualnej sytuacji pracownika, decyzja dotycząca kapitału początkowego może zostać podjęta przez dwa różne organy:
- Jednostki Realizujące Umowy Międzynarodowe w placówkach wyznaczonych przez Prezesa ZUS podejmują decyzję w sprawie kapitału początkowego dla osób, które nadal zamieszkują w państwie umownym oraz takich, które mieszkają aktualnie w Polsce i wykazały okresy krótsze niż 12 miesięcy w krajach UE/EFTA.
- Oddziały ZUS podejmują decyzję w sprawie kapitału początkowego dla osób, które mieszkają aktualnie w Polsce i posiadają zagraniczne okresy ubezpieczeniowe z krajów umownych (bez względu na długość okresów) oraz takich, które wykazały okresy dłuższe niż 12 miesięcy w krajach UE/EFTA.
Dokumenty niezbędne do ustalenia kapitału początkowego dla osób pracujących za granicą
Aby ZUS mógł ustalić kapitał początkowy osobie posiadającej zagraniczne okresy ubezpieczenia, zainteresowany pracownik powinien przekazać takie same druki jak osoby, które składają wniosek o ustalenie kapitału początkowego pracując wyłącznie w Polsce, czyli:
- Druk EKP – wniosek o ustalenie kapitału początkowego ZUS,
- dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe w Polsce,
- zaświadczenia potwierdzające wysokość otrzymywanego wynagrodzenia.
Dodatkowo należy dołączyć jednak zestaw dokumentów potwierdzających okresy pracy w państwach umownych. Jeżeli jest to niemożliwe, należy dołączyć informacje adresowe zagranicznego pracodawcy i instytucji ubezpieczeniowej, by ZUS mógł zwrócić się do odpowiednich organów z prośbą o udzielenie niezbędnych danych o pracowniku.
Osoby posiadające okresy ubezpieczenia lub okresy traktowane jako okresy ubezpieczenia w państwach UE/EFTA powinny dołączyć także druk unijny E 207 PL, dostępny we wszystkich jednostkach ZUS.
Jeżeli okresy ubezpieczenia lub okresy traktowane jako okresy ubezpieczenia przebywano w krajach związanych z Polską dwustronną umową, należy dołączyć druk ZUS Rp-6.
Gdzie złożyć dokumenty o ustalenie kapitału początkowego ZUS?
Pracownicy posiadający zagraniczne okresy ubezpieczeniowe, zainteresowani ustalaniem kapitału początkowego i zamieszkali aktualnie w Polsce powinni złożyć zestaw wymaganych dokumentów w oddziale ZUS odpowiednim ze względu na ich miejsce zamieszkania. Istnieje również możliwość złożenia druków w innej, najbliższe jednostce organizacyjnej ZUS, skąd dokumenty zostaną przekazane do oddziału. W sytuacji gdy okresy ubezpieczeniowe są krótsze niż jeden rok, dokumenty trafią do Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych.
W przypadku pracowników zamieszkałych w państwach umownych, posiadających okresy ubezpieczeniowe w Polsce i krajach z którymi podpisano dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym, druki powinny zostać dostarczone do Wydziału Realizacji Umów Międzynarodowych.
Lista placówek ZUS realizujących umowy międzynarodowe
Oddział ZUS w Bydgoszczy – Włochy
Oddział ZUS w Chrzanowie – Belgia
Oddział ZUS w Krakowie – Holandia
Oddział ZUS w Lublinie – Irlandia
I Oddział ZUS w Łodzi – Cypr, Grecja Malta, Białoruś, Izrael, Kanada, Korea Płd. Quebec, Turcja
Oddział ZUS w Nowym Sączu – Czechy, Słowacja, Australia
Oddział ZUS w Tarnowie – Austria, Lichtenstein, Słowenia
Oddział ZUS w Toruniu – Dania, Szwajcaria, Węgry
Oddział ZUS w Opolu – Niemcy
Oddział ZUS w Szczecinie – Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa, Łotwa, Norwegia, Szwecja
I Oddział ZUS w Warszawie – Chorwacja, Bułgaria, Francja, Luksemburg, Rumunia, Macedonia Północna, Bośnia i Hercegowina, Serbia, Czarnogóra, USA
Oddział ZUS w Rzeszowie – Hiszpania, Portugalia, Mołdawia, Mongolia, Ukraina
Oddział ZUS w Gdańsku – Wielka Brytania
Czytaj więcej:
Kapitał początkowy ZUS dla osób pracujących za granicą: https://www.zus.pl/swiadczenia/emerytury-i-renty-dla-osob-pracujacych/zamieszkalych-za-granica/kapital-poczatkowy-dla-osob-pracujacych-za-granica